థర్డ్ డిగ్రీ, లాఠీ చార్జి, పోలీసుల హింసపై భారత రాజ్యాంగం ఏమి చెప్తుంది?

భారత రాజ్యాంగం మరియు చట్టం ప్రకారం, పోలీసుల దుర్వినియోగం, ప్రాణహానికరమైన బలప్రయోగం, లేదా హింస అనేది అసహనీయమైనదిగా పరిగణించబడుతుంది. థర్డ్ డిగ్రీ, లాఠీచార్జి, లేదా వ్యక్తులపై పోలీసులు చేయి చేసుకోవడం విషయాల్లో వివిధ చట్టాలు మరియు మార్గదర్శకాలు ఈ క్రింది విధంగా వ్యవహరిస్తాయి:

1. భారత రాజ్యాంగంలోని హక్కులు:

• ఆర్టికల్ 21: జీవించడానికి హక్కు (Right to Life) మరియు వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛ (Personal Liberty) హక్కును ప్రతి పౌరుడు పొందుతాడు.
• ఆర్టికల్ 22: అరెస్టైన వ్యక్తికి సకాలంలో కారణాలు చెప్పాలని మరియు 24 గంటల్లో కోర్టుకు హాజరుపరచాలని చెబుతుంది.

2. పోలీసుల బలప్రయోగంపై చట్టం:

• ఇండియన్ పెనల్ కోడ్ (IPC) 1860:
  • సెక్షన్ 330, 331: ప్రశ్నలించేందుకు లేదా సమాచారాన్ని పొందేందుకు ఉద్దేశించి హింసా చర్యలకు పాల్పడిన పోలీసులు శిక్షార్హులు.
  • సెక్షన్ 348: అక్రమ నిర్బంధం లేదా హింసకరమైన వేధింపులు చట్టవిరుద్ధం.

3. పోలీస్ హింసను నిరోధించేందుకు మార్గదర్శకాలు:

• దిశా నిర్దేశాలు: సుప్రీంకోర్టు (DK Basu vs State of West Bengal, 1997) ఈ కేసులో, అరెస్టు సమయంలో పోలీసులు అనుసరించాల్సిన నియమాలను సుప్రీంకోర్టు సూచించింది:
  • అరెస్టును సంబంధించిన పూర్తి వివరాలు నమోదుచేయాలి.
  • అరెస్టు సమయంలో దుర్వినియోగం లేదా హింసకరమైన ప్రవర్తన జరగకూడదు.
  • కుటుంబ సభ్యులకు అరెస్టు సమాచారం ఇవ్వాలి.

4. లాఠీ చార్జి (Use of Force):

• పోలీసు ఆక్ట్ (1861) ప్రకారం, పోలీసులు హింసను కేవలం సముచిత పరిస్థితుల్లోనే ప్రయోగించాలి.
• ప్రజలపై లాఠీ చార్జి చేయాలంటే మజిస్ట్రేట్ ఆదేశాలు ఉండాలి. ఈ చర్యలు కేవలం ప్రజా శాంతి భంగం అయినప్పుడు, మరియు ఇతర మార్గాలు విఫలమైతేనే అనుమతించబడతాయి.

5. నిర్బంధం, వేధింపులపై పరిష్కారం:

• బాధితులు హ్యూమన్ రైట్స్ కమిషన్ (NHRC) లేదా కోర్టు లో ఫిర్యాదు చేయవచ్చు.
• సెక్షన్ 166A IPC: అధికారి తన అధికారాలను దుర్వినియోగం చేసినప్పుడు శిక్షార్హుడు.

6. తగిన శిక్షలు మరియు పరిహారం:

• పోలీసుల తార్సిపాటు వల్ల ప్రాణహాని లేదా తీవ్ర గాయాలు జరిగితే బాధ్యులపై క్రిమినల్ కేసులు నమోదు చేయవచ్చు.
• కోర్టు పరిహారం కూడా కేటాయించే అధికారం కలిగి ఉంటుంది.

తీర్మానం:

భారత రాజ్యాంగం మరియు చట్టం ప్రకారం, థర్డ్ డిగ్రీ, అనవసర బలప్రయోగం, లేదా లాఠీచార్జి ప్రజలపై చేయడం అనేది న్యాయబద్ధమైన చర్య కాదు. పోలీసుల దుర్వినియోగం జరగకుండా నిరోధించేందుకు చట్టపరమైన నియమాలు ఉన్నప్పటికీ, అమలులో లోపాలు ఉంటే బాధితులు కోర్టుల ద్వారా న్యాయం పొందవచ్చు.